Betalen
Zichtrekeningen
Kredietkaarten
Online bankieren
Onder nul gaan
Veilig bankieren
Lenen
Woning
Mobiliteit
Andere doelen
Sparen en beleggen
Sparen
Beleggen
Fiscaal sparen
Verzekeren
Gezin
Niemand ziet het zichzelf of een ander graag overkomen: een ongeval met blijvende hersenschade, dementie, in een coma liggen, … Allemaal situaties waardoor u wilsonbekwaam bent. Wie zal op dat ogenblik uw vermogen beheren? Het opstellen van een zorgvolmacht maakt het mogelijk om de tussenkomst van de (vrede)rechter te vermijden.
Via een zorgvolmacht duidt u (de lastgever) één of meerdere personen aan (de lasthebber(s)) die zich over het beheer van uw vermogen kunnen ontfermen wanneer u daartoe zelf – door een ziekte of ongeluk – niet meer in staat zou zijn, bijvoorbeeld voor het beheer van de rekeningen of de verkoop van bepaalde goederen. Op die manier kunt u het beheer van uw vermogen toevertrouwen aan uw naasten en vermijdt u de tussenkomst van de vrederechter bij het nemen van bepaalde (belangrijke) beslissingen.
Herman en Ingrid bezitten samen een woning in Gent. Herman lijdt aan dementie en verblijft daarom al een aantal jaar in een woonzorgcentrum. De woning in Gent wordt voor Ingrid stilaan te groot. Ze wenst de woning te verkopen om daarna naar een serviceflat te verhuizen. Omdat Herman dement is kan Ingrid de woning niet op eigen houtje verkopen. Een tussenkomst van de vrederechter en de aanstelling van een bewindvoerder zullen noodzakelijk zijn. Als Herman een zorgvolmacht zou hebben laten opmaken, had de woning verkocht kunnen worden zonder de tussenkomst van de vrederechter en een bewindvoerder wat Ingrid een grote administratieve rompslomp had bespaard.
Naast het beheer van uw vermogen kunt u in uw zorgvolmacht ook een aantal zaken opnemen over uw persoon. Zo kunt u aangeven in welk rust- of verzorgingstehuis u opgenomen wilt worden, als dat nodig zou zijn. Daarnaast kunt u ook bepalen wie uw patiëntenrechten moet behartigen (bv. inzage in uw medisch dossier, klacht neerleggen in uw naam, …) als u dat zelf niet meer kunt.
Ten slotte kunt u met een zorgvolmacht in zekere mate aan successieplanning doen. Zo kan de zorgvolmacht toelaten om bepaalde goederen te schenken in naam en voor rekening van de “wilsonbekwame” lastgever.
De schenking van roerende goederen wordt in Vlaanderen belast met 3% schenkbelasting, terwijl de erfbelasting op de vererving ervan kan oplopen tot 27%. Schenken is met andere woorden goedkoper dan erven. Met deze volmacht kan de volmachthebber op het laatste nippertje bijvoorbeeld een deel van de effectenportefeuille schenken aan de (klein)kinderen zodat die ontsnappen aan de hogere tarieven van de erfbelasting.
Hetzelfde geldt voor de onroerende goederen die bijvoorbeeld echtgenoten bezitten. De schenkbelasting die wordt geheven, kan aanzienlijk lager zijn dan de erfbelasting die op de vererving ervan is verschuldigd. Dat geldt trouwens ook voor goederen gelegen in het buitenland. In dat geval moet wel worden nagegaan of de zorgvolmacht ook door de lokale wetgeving wordt erkend.
Bovendien geldt het progressievoorbehoud - waarbij erfbelasting is verschuldigd op de waarde van onroerende goederen die binnen de drie jaar voor het overlijden werden geschonken - niet voor de schenking van onroerende goederen gelegen in het buitenland. In de zorgvolmacht kunnen de nodige waarborgen ingebouwd worden om te vermijden dat uw hele vermogen zonder meer wordt geschonken. Zo kunt u verzekeren dat u steeds over voldoende middelen blijft beschikken om te voorzien in uw eigen levensonderhoud.
Het huwelijksvermogensrecht biedt – althans voor echtgenoten gehuwd onder het wettelijk stelsel – een beperkte mate van bescherming bij onbekwaamheid van één van de echtgenoten. Zo zullen echtgenoten de dagelijkse handelingen voor het gemeenschappelijk vermogen afzonderlijk kunnen stellen. Denk daarbij aan het betalen van rekeningen, het afhalen van gelden, enzovoort.
De ene echtgenoot kan wel geen handelingen stellen met betrekking tot het eigen vermogen van de andere echtgenoot. En ook voor de meeste zwaarwichtige rechtshandelingen zoals de verkoop van de gezinswoning, het schenken van bepaalde (gemeenschappelijke) goederen, … blijft een gezamenlijk optreden van beide echtgenoten vereist.
Als één van de echtgenoten onbekwaam is, zal de andere echtgenoot steeds een beroep moeten doen op een rechtelijke machtiging. De opmaak van een zorgvolmacht kan deze rechterlijke tussenkomst vermijden en de nodige gemoedsrust bieden voor de echtgenoten.
Strikt genomen is voor de opmaak van de zorgvolmacht geen tussenkomst van een notaris nodig. Dat is wel het geval bij bepaalde rechtshandelingen waarvoor de opmaak van een notariële akte vereist is – zoals een schenking of de verkoop van een woning. Dan is een zorgvolmacht via authentieke akte altijd noodzakelijk.
Bart heeft in 2019 een zorgvolmacht opgemaakt zonder de tussenkomst van een notaris. Hij heeft daarbij zijn echtgenote Els als lasthebber aangeduid. Wanneer Bart onbekwaam wordt, zal Els met deze zorgvolmacht wel de rekeningen van Bart kunnen beheren en zijn facturen kunnen betalen maar zij zal niet kunnen overgaan tot de verkoop van hun woning. Daarvoor is een zorgvolmacht opgemaakt bij notariële akte vereist omdat de verkoop zelf ook via een notariële akte moet verlopen.
Laat de zorgvolmacht ook registreren in het Centraal Register van Lastgevingsovereenkomsten (CRL) zodat die ook na de onbekwaamheid van de lastgever geldig blijft en kan worden teruggevonden. Als de zorgvolmacht voor een notaris wordt verleden, zal die automatisch voor de registratie zorgen.
U kunt bijna elke wilsbekwame persoon aanduiden als lasthebber. Vaak wordt hierbij gedacht aan de partner en de (meerderjarige) kinderen van de lastgever maar ook verre familie of vrienden kunnen als lasthebber optreden.
Bovendien kunt u in de zorgvolmacht ook een regeling voorzien voor het geval (één van) de eerst aangeduide lasthebber(s) zelf onbekwaam zou worden of wanneer er een belangenconflict zou ontstaan tussen de lastgever en (één van) de lasthebber(s). Zo is het niet ongewoon dat de andere echtgenoot wordt aangeduid als eerste lasthebber en vervolgens de kinderen als opvolgend lasthebber voor het geval de andere echtgenoot ook niet langer kan optreden als lasthebber.
Een vertrouwenspersoon aanduiden in uw zorgvolmacht is ook mogelijk. Deze zal de lastgever niet kunnen vertegenwoordigen bij het stellen van bepaalde rechtshandelingen maar treedt op als een soort van bemiddelaar tussen de lastgever en de lasthebber. De vertrouwenspersoon kan ook aan de alarmbel trekken als de lasthebber zijn boekje te buiten gaat.
Een zorgvolmacht kan zowel algemeen als bijzonder zijn.
Via een algemene zorgvolmacht kan de lasthebber alle daden van beheer (bv. beheer van een beleggingsportefeuille) en beschikking (bv. verkoop van een woning) stellen. Een concrete opsomming van alle toegelaten handelingen is dan in principe niet vereist, maar wel aangeraden. Zo worden eventuele toekomstige discussies over de draagwijdte van de bevoegdheid van de lasthebber vermeden.
Voor sommige rechtshandelingen is een specifieke of bijzondere zorgvolmacht vereist. Dit is onder andere het geval voor de wijziging van een huwelijkscontract of het doen van schenkingen.
Er zijn bepaalde (hoogstpersoonlijke) rechtshandelingen die niet vatbaar zijn voor vertegenwoordiging. Denk daarbij aan het aangaan van een huwelijk, de opmaak van een testament, het instellen van een vordering tot echtscheiding of de adoptie van een kind.
Tot slot is het ook belangrijk om op te merken dat u via een zorgvolmacht geen algemene volmacht kan geven om beslissingen in uw naam te nemen als bestuurder van een vennootschap. Daarvoor moet u dus een regeling voorzien in de statuten van de vennootschap zelf. Het wordt wel algemeen aanvaard dat uw lasthebber via de zorgvolmacht de stemrechten verbonden aan uw aandelen kan uitoefenen (hoewel daarover voor de ‘nv’ enige discussie bestaat).
De zorgvolmacht wordt meestal verleend voor een onbepaalde duur en treedt in principe in werking wanneer de lastgever onbekwaam wordt. De lastgever kan daarbij zelf bepalen op welke manier of door wie de toestand van onbekwaamheid moet worden vastgesteld (bv. door de huisarts). Daarnaast kan het de wens zijn van de lastgever dat de volmacht onmiddellijk in werking treedt, op een ogenblik dat hij nog perfect bekwaam is. Belangrijk is dat het aanvangspunt duidelijk in de zorgvolmacht wordt vermeld. Door de zorgvolmacht onmiddellijk in werking te laten treden kan de procedure voor het vaststellen van de onbekwaamheid worden vermeden.
Zolang de lastgever bekwaam is, kan hij de zorgvolmacht ook steeds herroepen. Van deze herroeping wordt melding gemaakt in het CRL. Pas na registratie in het CRL van de herroeping is de zorgvolmacht beëindigd.
Verder kan de zorgvolmacht om diverse andere redenen eindigen:
De bescherming die een zorgvolmacht verleent, stopt niet meer aan de landsgrenzen. Sinds 1 januari 2021 is de erkenning van zorgvolmachten in het buitenland geharmoniseerd.
Dat geeft de lastgever de mogelijkheid om, afhankelijk van de concrete situatie, een keuze te maken voor een bepaald recht dat van toepassing zal zijn op de zorgvolmacht. Bij gebrek aan dergelijke keuze is het recht van het land waar de lastgever op het moment van ondertekening van de zorgvolmacht zijn gewone verblijfplaats heeft van toepassing.
Concreet zal voor elke zorgvolmacht opgemaakt door een lastgever die in België woont – bij gebrek aan rechtskeuze - het Belgisch recht van toepassing zijn. Bovendien zal dergelijke zorgvolmacht ook geldig zijn in verschillende andere lidstaten van de Europese Unie zoals Frankrijk, Duitsland en Portugal en in Zwitserland.
Eddy en Monique, die in Antwerpen wonen, zijn sinds 2020 de trotse eigenaars van een vakantiewoning in het zuiden van Frankrijk. In maart 2021 liet Eddy ook een zorgvolmacht opstellen bij zijn notaris in Antwerpen waarin hij zijn echtgenote Monique aangeduid heeft als lasthebber.Een aantal weken later slaat het noodlot toe: Eddy belandt na een verkeersongeluk in een coma. Omdat er niet onmiddellijk zicht op verbetering is, wenst Monique de vakantiewoning in Frankrijk te verkopen en beroept zich daarvoor onder andere op de zorgvolmacht van Eddy.Door de internationale regelgeving, zal de Franse notaris verplicht zijn de vertegenwoordiging van Eddy door Monique op basis van de Belgische zorgvolmacht te aanvaarden.
Wanneer u niet langer in staat bent om bepaalde handelingen te stellen, kan dit nadelige gevolgen hebben voor uw dagelijks leven en het beheer van uw vermogen. U zult niet langer in staat zijn om de rekeningen te betalen en uw inkomsten te beheren. Een zorgvolmacht kan aan deze bekommernissen tegemoetkomen en de nodige zekerheden inbouwen. Het vermijdt bovendien de inmenging van derde partijen (vrederechter/bewindvoerder) in het beheer van uw vermogen.
U kunt uiteraard slechts een zorgvolmacht verlenen op een moment dat u zelf nog bekwaam bent. Het is dus aan te bevelen om het opstellen van een zorgvolmacht niet te lang uit te stellen. Dit geldt overigens ongeacht uw leeftijd: helaas is het nooit te voorspellen wanneer het noodlot toeslaat.
Disclaimer: De informatie uit deze publicatie vormt een algemene toelichting bij de financiële actualiteit en mag niet worden beschouwd als een concreet advies of aanbeveling met betrekking tot financiële producten.
